Sự sai biệt của phương pháp chung (Common Method Variance – CMV) là sai số đo lường hệ thống có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ của các yếu tố dự báo đến kết quả (Podsakoff và cộng sự, 2003). CMV sẽ làm thay đổi giả tạo mối quan hệ thật giữa các khái niệm nghiên cứu, vì vậy kết quả nghiên cứu bị sai lệch, gọi là chệch do phương pháp (CMB – Common Method Bias) (Nguyễn Đình Thọ, 2013).
1. Giới thiệu sai lệch trong đo lường phương pháp (CMV)
Khi thu thập dữ liệu từ một nguồn duy nhất (một người trả lời cho một bảng khảo sát), sự phiến diện của phương pháp chung có thể làm cho các mối quan hệ giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc dễ có thể tương quan với nhau (Podsakoff và cộng sự, 2003). Các sai số này sẽ được giảm thiểu thông qua việc chuẩn bị bảng câu hỏi khảo sát một cách cẩn thận được trình bày ở trên. Ngoài ra, các biện pháp thống kê (kỹ thuật “biến đánh dấu” – Marker Variable Technique) cũng được sử dụng để kiểm tra sai biệt phương pháp chung.
Để kiểm tra hiện tượng CMV biện pháp kiểm tra một yếu tố Harman (Harman’s single-factor Test) sẽ được sử dụng trong bài hướng dẫn này.
Biện pháp này được thực hiện bằng cách, gom tất cả các biến quan sát của các khái niệm trong mô hình nghiên cứu thành một cấu trúc (khái niệm) và thực hiện phân tích EFA một yếu tố (Podsakoff và Organ, 1986). Kỹ thuật phân tích nhân tố đơn Harman được xử lý bằng phần mềm SPSS 22 . Nếu kết quả phân tích chỉ ra được rằng nhân tố đơn Harman nhỏ hơn mức ngưỡng 50% tổng phương sai trích của mô hình thì tình trạng thiện chệch do phương pháp dường như không ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ chính xác của kết quả nghiên cứu (Tehseen và cộng sự, 2017).
2. Hướng dẫn phân tích Harman’s single-factor Test
Bước 1: Vào Analyze –> Dimension Reduction –> Factor
Bước 2: Đưa tất
cả các biến quan sát vào khung Variables
Bước 3: Ở Mục Descriptives…Chọn KMO and Bartletts’s test of sphericity
Bước 4: Ở Mục Extraction. Ở Khung Extract, chọn Fixed number of factors và đánh số 1 vào. (Khi thực hiện EFA ở ma trận xoay sẽ rút trích thành 1 nhân tố)
Bước 5: Bấm
continue và bấm OK để đọc kết quả
Nhận xét:
Trong nghiên cứu, dữ liệu được xử lý trên phần mềm SPSS 22.0, bằng việc phân tích EFA, cố định 1 yếu tố và không xoay nhân tố. Kết quả phân tích đơn nhân tố của Harman (Harman’s single-factor Test) bằng EFA cho thấy đơn nhân tố giải thích 29.329% của tổng biến thiên. Trong trường hợp này, CMB không phải là vấn đề nghiêm trọng.
Leave a Reply